แถลงการณ์เนื่องในวันเสรีภาพสื่อมวลชนโลก 3 พฤษภา 2568“การรายงานข่าวในโลกใหม่อันท้าทาย: ผลกระทบของ AI ต่อเสรีภาพของสื่อมวลชน”

แถลงการณ์เนื่องในวันเสรีภาพสื่อมวลชนโลก 3 พฤษภาคม 2568

“การรายงานข่าวในโลกใหม่อันท้าทาย: ผลกระทบของ AI ต่อเสรีภาพของสื่อมวลชน”

ในโอกาสวันเสรีภาพสื่อมวลชนโลก 3 พฤษภาคม 2568 สมาคมนักข่าวนักหนังสือพิมพ์แห่งประเทศไทย ขอร่วมเป็นส่วนหนึ่งในการยืนหยัดสนับสนุนบทบาทของสื่อมวลชน ในฐานะที่เป็นกระบอกเสียงให้กับประชาชน เป็นกระจกสะท้อนสังคม และอาจจะพูดได้ว่า เป็นเสาหลักของประชาธิปไตยอีกด้วย จึงขอใช้โอกาสนี้ เน้นย้ำถึงความสำคัญของเสรีภาพในการแสดงออก ซึ่งเป็นสิทธิขั้นพื้นฐานของมวลมนุษยชาติ

ปีนี้ องค์การการศึกษา วิทยาศาสตร์และวัฒนธรรมแห่งสหประชาชาติ หรือยูเนสโกได้กำหนดหัวข้อหลักในโอกาสวันเสรีภาพสื่อมวลชนโลก 2568 ไว้ว่า “Reporting in the Brave New World: The Impact of Artificial Intelligence on Press Freedom and the Media” ซึ่งชี้ให้เห็นถึงความท้าทายครั้งใหม่ของวงการสื่อมวลชนในยุคที่เทคโนโลยีปัญญาประดิษฐ์ (AI) เข้ามามีบทบาททั้งในด้านการผลิตเนื้อหา การกระจายข่าวสาร และการควบคุมข้อมูลในวงกว้าง

เป็นที่ทราบกันดีว่า AI เปรียบเหมือน "ดาบสองคม" สำหรับเสรีภาพของสื่อมวลชน เพราะมีทั้งศักยภาพในการส่งเสริมและในขณะเดียวกันก็สามารถคุกคามเสรีภาพดังกล่าวได้ หากไม่มีการกำกับดูแลอย่างเหมาะสม กล่าวคือ ด้านที่ส่งเสริมเสรีภาพของสื่อ AI ช่วยวิเคราะห์ข้อมูลจำนวนมากได้เร็วขึ้นเพื่อสังเคราะห์ประเด็นที่ซับซ้อนได้อย่างมีประสิทธิภาพ ลดต้นทุนการผลิตข่าว ด้วยการช่วยเขียนข่าวอัตโนมัติหรือสรุปข่าวจากแหล่งต่างๆ อีกทั้งยังช่วยให้สำนักข่าวขนาดเล็กสามารถดำเนินงานได้ด้วยต้นทุนที่ต่ำลง

แต่ในด้านการคุกคามเสรีภาพสื่อมวลชนนั้น AI ถูกกลุ่มผู้มีอำนาจใช้เป็นเครื่องมือในการเซ็นเซอร์ หรือควบคุมข้อมูลของรัฐหรือองค์กรบางแห่งอาจใช้ AI ตรวจสอบการเผยแพร่เนื้อหา และทำลายความน่าเชื่อถือของสื่อมวลชน รวมถึงอาจทำให้บทบาทของนักข่าวลดลง เนื่องจาก องค์กรสื่อมวลชนขนาดใหญ่อาจจำเป็นต้องลดต้นทุนด้วยการลดจำนวนบุคลากร ทำให้ผู้ประกอบวิชาชีพสื่อมวลชนต้องประสบปัญหาจากการเลิกจ้าง โดยใช้ AI เข้ามาทำหน้าที่แทน

ดังนั้น การกำกับดูแลการใช้ AI อย่างเหมาะสมควบคู่ไปกับการพัฒนา AI เพื่อใช้ในการผลิตเนื้อหาของสื่อมวลชนอย่างมีจริยธรรม จึงถือเป็นเรื่องสำคัญ และเป็นปัจจัยหลักในการรักษาเสรีภาพสื่อมวลชนให้คงอยู่ต่อไปอย่างยั่งยืน

ในโอกาสนี้ สมาคมนักข่าวนักหนังสือพิมพ์แห่งประเทศไทยขอร่วมยืนยันหลักการ 5 ประการที่ยูเนสโกเสนอ เพื่อรับมือกับความเปลี่ยนแปลงดังกล่าวอย่างมีจริยธรรมและยั่งยืน ได้แก่:

คุ้มครองเสรีภาพของสื่อในยุคดิจิทัล เพื่อให้การใช้เทคโนโลยีไม่เป็นอุปสรรคต่อการเข้าถึงข้อมูลและการรายงานข้อเท็จจริง
กำกับดูแลการใช้ AI อย่างมีจริยธรรม ป้องกันการนำ AI มาใช้สร้างข่าวปลอมหรือควบคุมเนื้อหาที่เบี่ยงเบนจากความจริง
ส่งเสริมความโปร่งใสของแพลตฟอร์มออนไลน์ โดยเฉพาะการเปิดเผยวิธีการทำงานของอัลกอริธึมที่มีผลต่อการเข้าถึงข้อมูลข่าวสารของประชาชน
สนับสนุนการรู้เท่าทันสื่อและข่าวสารในยุค AI เพื่อให้ประชาชนสามารถแยกแยะข้อมูลที่เชื่อถือได้จากเนื้อหาที่บิดเบือน
ปกป้องความปลอดภัยของนักข่าวในโลกออนไลน์ จากการคุกคาม สอดแนม หรือถูกทำร้ายในรูปแบบดิจิทัล

สมาคมนักข่าวนักหนังสือพิมพ์แห่งประเทศไทย ขอยกย่องสนับสนุน นักข่าวและสื่อมวลชนทุกคน ที่ยังคงยืนหยัดทำหน้าที่อย่างกล้าหาญ ซื่อตรง และยึดมั่นในจริยธรรมวิชาชีพ พร้อมทั้งขอเรียกร้องให้ทุกภาคส่วนในสังคมร่วมกันปกป้องการทำหน้าที่สื่อมวลชนในการนำเสนอข้อมูลข่าวสารอย่างมีเสรีภาพบนพื้นฐานของหลักวิชาชีพสื่อมวลชนในยุคที่เทคโนโลยีกำลังก้าวไปข้างหน้าอย่างไม่หยุดยั้ง

เพราะเสรีภาพของสื่อ คือเสรีภาพของประชาชน และคือเงื่อนไขสำคัญของสังคมประชาธิปไตยที่โปร่งใสและตรวจสอบได้

สมาคมนักข่าวนักหนังสือพิมพ์แห่งประเทศไทย 3 พฤษภาคม 2568

Statement on World Press Freedom Day
May 3, 2025

“Reporting in the Brave New World:

The Impact of Artificial Intelligence on Press Freedom and the Media”

On the occasion of World Press Freedom Day, May 3, 2025, the Thai Journalists Association (TJA) joins in affirming its support for the vital role of the press as the voice of the people, a mirror reflecting society, and indeed, a pillar of democracy. We take this opportunity to reiterate the importance of freedom of expression, a fundamental right for all humanity.

This year, the United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization (UNESCO) has set the theme for World Press Freedom Day 2025 as “Reporting in the Brave New World: The Impact of Artificial Intelligence on Press Freedom and the Media.” This theme highlights the new challenges facing the media landscape in an era where Artificial Intelligence (AI) increasingly influences content production, news dissemination, and the broader control of information.

It is well understood that AI presents a "double-edged sword" for press freedom. It holds the potential to both enhance and threaten this freedom if not governed appropriately. On the one hand, AI can bolster media freedom by rapidly analyzing vast amounts of data to effectively synthesize complex issues, reducing news production costs through automated writing or summarizing from various sources, and enabling smaller news outlets to operate at lower costs.

However, AI also poses threats to press freedom. It can be weaponized by those in power for censorship or information control. State authorities or certain organizations might employ AI to monitor content dissemination and undermine the credibility of the media. Furthermore, AI could diminish the role of journalists, as large media organizations may seek cost reductions by decreasing personnel, leading to professional journalists facing layoffs as AI takes over their functions.

Therefore, appropriate governance of AI use, coupled with the ethical development of AI for media content production, is crucial. These are key factors in sustainably preserving press freedom for the future.

On this occasion, the Thai Journalists Association endorses the five principles proposed by UNESCO to ethically and sustainably navigate these changes:

Protect media freedom in the digital age, ensuring technology does not obstruct access to information and the reporting of facts.
Govern the use of AI ethically, preventing its misuse for creating disinformation or controlling content that deviates from the truth.
Promote transparency of online platforms, particularly regarding the algorithms that affect public access to news and information.
Foster media and information literacy in the age of AI, enabling the public to distinguish reliable information from distorted content.
Safeguard the safety of journalists online from harassment, surveillance, or digital attacks.

The Thai Journalists Association commends and supports all journalists and media professionals who continue to stand firm in performing their duties with courage, integrity, and unwavering commitment to professional ethics. We also call upon all sectors of society to jointly protect the media's ability to report freely, based on the principles of professional journalism, in an era of relentless technological advancement.

For press freedom is the freedom of the people, and a crucial condition for a transparent and accountable democratic society.

Thai Journalists Association (TJA)
May 3, 2025